ICT, waarom?
ICT wordt steeds vaker ingezet in het onderwijs, van vijftien procent in 2007, naar 25 procent in 2015 (Algemene Vereniging Schoolleiders, 2015). Door middel van ICT wordt er geprobeerd het onderwijs te verbeteren en de leerlingen beter voor te bereiden op hun toekomst. Maar waarvoor kan ICT eigenlijk gebruikt worden? En wat zijn de voor- en nadelen?
Het nut van ICT
Onderzoek van Ekici & Pekmezci heeft uitgewezen dat het niveau van de leerlingen verhoogt, de zelfwerkzaamheid vooruit gaat en zelfs de houding tegenover het vak positiever wordt (2015). Volgens Ambrose bepaalt de motivatie van leerlingen wat ze leren en onthouden (2010). Vanuit het perspectief van de docent veranderen er ook belangrijke zaken. Onderzoek van Uslu & Bümen laat zien dat de docenten zich op professioneel en didactisch gebied ontwikkelen naar mate ze meer met ICT bezig gaan (2012). Dit zou ook verband kunnen houden met de verbeterde leeropbrengsten bij de inzet van ICT. Clark en Feldon beweren dat ICT eigenlijk geen voordelen heeft, behalve het tijds- en kostenbesparende element; de rest hangt af van de didactiek waarmee ICT gecombineerd wordt (In Press for 2005). In Nederland geeft 79 procent van de docenten aan zichzelf vaardig te vinden op het gebied van ICT (Algemene Vereniging Schoolleiders, 2015). ICT-competente docenten in het vreemdetalenonderwijs geven aan positief te zijn over de competentieontwikkeling van hun studenten, wanneer ICT gebruikt wordt in de lessen (Malinina, 2015).
Toch zijn de opbrengsten niet voor alle studenten positief. Onderzoek van Skryabin, Zhang, Liu, & Zhang laat zien dat de getrokken lering uit de ICT lessen per leerling sterk kan verschillen (2015). Dit kan ten dele te wijten zijn aan een slecht ontwikkeld programma. Scholen in Zweden hebben hun curricula aangepast op het digitale tijdperk. Onderzoek naar het aangepaste curriculum laat zien dat gemiddeld gesproken de leerlingen er op vooruit gaan (Kajlert, 2001). De meest relevante bijkomstigheid van de leeropbrengst, is dat de leeropbrengst gerelateerd is aan het ontwikkelen van ICT-vaardigheden. In de toekomstige maatschappij worden vaardigheden in de digitale omgeving steeds belangrijker en ook als vanzelfsprekend gezien. Dit niet aanbieden op school zou simpelweg absurd zijn (Siddiq, Scherer & Tondeur, 2016).
Professionalisering voor Docenten
Ondanks dat veel docenten tegenwoordig opgegroeid zijn met technologie, is professionalisering nog steeds belangrijk om ICT effectief en betekenisvol in te zetten (Angeli & Valanides, 2009; Ertmer & Ottenbreit-Leftwicht, 2010). Goede digitale vaardigheden zijn absoluut een vereiste om een ICT programma goed vorm te geven (Albugami & Ahmed, 2015). Onderzoek wijst uit dat leerlingen vaak competent genoeg zijn om deel te nemen aan de digitale lessen, terwijl het ontwerpen van deze lessen nog wat lastiger bewijst (Aslan & Chang, 2015). Om ICT-implementatie daadwerkelijk nuttig te laten zijn moet er structureel te werk gegaan worden (Goeman, Elen, Pynoo & Braak, 2015). Dit betekent dat reeds bestaande didactiek verrijkt kan worden met ICT, maar nooit vervangen kan worden; er moet uitgegaan worden van leerprincipes (Clark & Feldon, In press for 2005). Docenten moeten geholpen worden door middel van cursussen, handleidingen en beschikbare bronnen (Romeo, Lloyd & Downes, 2012), maar ook in termen van tijd. Het ontwerpen van nieuwe lessen is namelijk tijdrovend. Onderzoek wijst namelijk uit dat docenten heel graag ICT willen toepassen, maar zowel door gebrek aan middelen als stimulatie terugvallen in ouderwetsere methodes (Brun & Hinostroza, 2014). Het meest demotiverende is niet goed functionerende hardware of slechte internetverbinding, als het gaat om het inzetten van ICT (Turel, 2014).
Het beste is als digitale didactiek wordt aangeboden op de lerarenopleidingen. De beste manieren om het aan te leren, is door digitale didactiek te implementeren in de lessen die de toekomstige docenten krijgen. Door het zelf voor langere tijd te ervaren, zijn docenten geneigd om digitale didactiek veel vaker en voor langer termijn in te zetten; het wordt onderdeel van het lesgeven (Romeo, Lloyd & Downes, 2012; Ertmer & Ottenbreit-Leftwich, 2010). Een andere optie is het aanbieden van cursussen en trainingen, waarbij de focus moet liggen op de directe implementatie van wat voor de docent van toepassing is (Turel, 2014).
ICT en Leren
ICT hoort ingezet te worden als middel, niet als doel. Het kan bijvoorbeeld Gepersonaliseerd Onderwijs, of zelfregulerend onderwijs, effectief ondersteunen, in het bijzonder in combinatie met onderlinge samenwerking (Gregory & Bannister-Tyrell, 2017). Leerlingen kunnen ICT makkelijker inzetten als ze goed ontwikkelde metacognitieve vaardigheden hebben; ze kunnen dan makkelijk bepalen wat ze nodig hebben (Tarricone, 2011). Wat ook belangrijk is, is dat de leerlingen of studenten blootgesteld worden aan relatief veel verschillende ICT-tools, zodat ze passende tools voor hun eigen leerproces kunnen inzetten (Gregory & Bannister-Tyrell, 2017).
Bij het aanbieden van ICT-tools, is het belangrijk om de bestaande didactiek niet te vergeten (Paiaino, 2011). Bijvoorbeeld de manier waarop informatie verwerkt wordt in ons geheugen, is belangrijk. De informatieverwerking verloopt vaak goed als auditieve en visuele prikkels gelijktijdig aangeboden worden (Kester & Merriënboer, 2013). Toch moet er ook uitgekeken worden dat leerlingen niet overladen worden met prikkels. Het geheugen heeft te maken met het zogenaamde flessenhalsprincipe. Te veel informatie verstopt het geheugen. Dit heet de Cognitive Load Theory (Van Merriënboer et al., 2005; Sweller, 1988). Om dit te voorkomen moet de focus van leerlingen gericht worden, de hoeveelheid informatie moet beperkt zijn en irrelevante informatie moet weggelaten worden (Kester & Merriënboer, 2013).
Het nut van ICT
Onderzoek van Ekici & Pekmezci heeft uitgewezen dat het niveau van de leerlingen verhoogt, de zelfwerkzaamheid vooruit gaat en zelfs de houding tegenover het vak positiever wordt (2015). Volgens Ambrose bepaalt de motivatie van leerlingen wat ze leren en onthouden (2010). Vanuit het perspectief van de docent veranderen er ook belangrijke zaken. Onderzoek van Uslu & Bümen laat zien dat de docenten zich op professioneel en didactisch gebied ontwikkelen naar mate ze meer met ICT bezig gaan (2012). Dit zou ook verband kunnen houden met de verbeterde leeropbrengsten bij de inzet van ICT. Clark en Feldon beweren dat ICT eigenlijk geen voordelen heeft, behalve het tijds- en kostenbesparende element; de rest hangt af van de didactiek waarmee ICT gecombineerd wordt (In Press for 2005). In Nederland geeft 79 procent van de docenten aan zichzelf vaardig te vinden op het gebied van ICT (Algemene Vereniging Schoolleiders, 2015). ICT-competente docenten in het vreemdetalenonderwijs geven aan positief te zijn over de competentieontwikkeling van hun studenten, wanneer ICT gebruikt wordt in de lessen (Malinina, 2015).
Toch zijn de opbrengsten niet voor alle studenten positief. Onderzoek van Skryabin, Zhang, Liu, & Zhang laat zien dat de getrokken lering uit de ICT lessen per leerling sterk kan verschillen (2015). Dit kan ten dele te wijten zijn aan een slecht ontwikkeld programma. Scholen in Zweden hebben hun curricula aangepast op het digitale tijdperk. Onderzoek naar het aangepaste curriculum laat zien dat gemiddeld gesproken de leerlingen er op vooruit gaan (Kajlert, 2001). De meest relevante bijkomstigheid van de leeropbrengst, is dat de leeropbrengst gerelateerd is aan het ontwikkelen van ICT-vaardigheden. In de toekomstige maatschappij worden vaardigheden in de digitale omgeving steeds belangrijker en ook als vanzelfsprekend gezien. Dit niet aanbieden op school zou simpelweg absurd zijn (Siddiq, Scherer & Tondeur, 2016).
Professionalisering voor Docenten
Ondanks dat veel docenten tegenwoordig opgegroeid zijn met technologie, is professionalisering nog steeds belangrijk om ICT effectief en betekenisvol in te zetten (Angeli & Valanides, 2009; Ertmer & Ottenbreit-Leftwicht, 2010). Goede digitale vaardigheden zijn absoluut een vereiste om een ICT programma goed vorm te geven (Albugami & Ahmed, 2015). Onderzoek wijst uit dat leerlingen vaak competent genoeg zijn om deel te nemen aan de digitale lessen, terwijl het ontwerpen van deze lessen nog wat lastiger bewijst (Aslan & Chang, 2015). Om ICT-implementatie daadwerkelijk nuttig te laten zijn moet er structureel te werk gegaan worden (Goeman, Elen, Pynoo & Braak, 2015). Dit betekent dat reeds bestaande didactiek verrijkt kan worden met ICT, maar nooit vervangen kan worden; er moet uitgegaan worden van leerprincipes (Clark & Feldon, In press for 2005). Docenten moeten geholpen worden door middel van cursussen, handleidingen en beschikbare bronnen (Romeo, Lloyd & Downes, 2012), maar ook in termen van tijd. Het ontwerpen van nieuwe lessen is namelijk tijdrovend. Onderzoek wijst namelijk uit dat docenten heel graag ICT willen toepassen, maar zowel door gebrek aan middelen als stimulatie terugvallen in ouderwetsere methodes (Brun & Hinostroza, 2014). Het meest demotiverende is niet goed functionerende hardware of slechte internetverbinding, als het gaat om het inzetten van ICT (Turel, 2014).
Het beste is als digitale didactiek wordt aangeboden op de lerarenopleidingen. De beste manieren om het aan te leren, is door digitale didactiek te implementeren in de lessen die de toekomstige docenten krijgen. Door het zelf voor langere tijd te ervaren, zijn docenten geneigd om digitale didactiek veel vaker en voor langer termijn in te zetten; het wordt onderdeel van het lesgeven (Romeo, Lloyd & Downes, 2012; Ertmer & Ottenbreit-Leftwich, 2010). Een andere optie is het aanbieden van cursussen en trainingen, waarbij de focus moet liggen op de directe implementatie van wat voor de docent van toepassing is (Turel, 2014).
ICT en Leren
ICT hoort ingezet te worden als middel, niet als doel. Het kan bijvoorbeeld Gepersonaliseerd Onderwijs, of zelfregulerend onderwijs, effectief ondersteunen, in het bijzonder in combinatie met onderlinge samenwerking (Gregory & Bannister-Tyrell, 2017). Leerlingen kunnen ICT makkelijker inzetten als ze goed ontwikkelde metacognitieve vaardigheden hebben; ze kunnen dan makkelijk bepalen wat ze nodig hebben (Tarricone, 2011). Wat ook belangrijk is, is dat de leerlingen of studenten blootgesteld worden aan relatief veel verschillende ICT-tools, zodat ze passende tools voor hun eigen leerproces kunnen inzetten (Gregory & Bannister-Tyrell, 2017).
Bij het aanbieden van ICT-tools, is het belangrijk om de bestaande didactiek niet te vergeten (Paiaino, 2011). Bijvoorbeeld de manier waarop informatie verwerkt wordt in ons geheugen, is belangrijk. De informatieverwerking verloopt vaak goed als auditieve en visuele prikkels gelijktijdig aangeboden worden (Kester & Merriënboer, 2013). Toch moet er ook uitgekeken worden dat leerlingen niet overladen worden met prikkels. Het geheugen heeft te maken met het zogenaamde flessenhalsprincipe. Te veel informatie verstopt het geheugen. Dit heet de Cognitive Load Theory (Van Merriënboer et al., 2005; Sweller, 1988). Om dit te voorkomen moet de focus van leerlingen gericht worden, de hoeveelheid informatie moet beperkt zijn en irrelevante informatie moet weggelaten worden (Kester & Merriënboer, 2013).
Albugami, S., & Ahmed, V. (2015). Success factors for ICT implementation in Saudi secondary schools: From the perspective of ICT directors, head teachers, teachers and students. International Journal Of Education & Development Using Information & Communication Technology, 11(1), 36-54.
Algemene Vereniging Schoolleiders, (2015). ICT steeds vaker benut in het onderwijs. Geraadpleegd op 30 november 2015 van http://www.avs.nl/artikelen/ictsteedsvakerbenutinhetonderwijs
Ambrose, S., Bridges, M., DiPietro, M., Lovett, M, & Norman, M. (2010). How learning works: Seven research-based principles for smart teaching. San Francisco CA: Jossey Bass; Hoofdstuk 2.
Angeli, C., & Valanides, N. (2009). Epistemological and methodological issues for the conceptualization, development and assessment of ICT–TPCK: Advances in technological pedagogical content knowledge (TPCK). Computers & Education, 52, 154-168.
Aslan, A., & Chang, Z. (2015). Pre-Service Teachers' Perceptions of ICT Integration in Teacher Education in Turkey. Turkish Online Journal Of Educational Technology, 14(3), 97-110.
Brun, M., & Hinostroza, J. E. (2014). Learning to become a teacher in the 21st century: ICT integration in Initial Teacher Education in Chile. Journal Of Educational Technology & Society, 17(3), 222-238.
Clark, R. E. & Feldon, D. F. (In press for 2005). Five common but questionable principles of multimedia learning. In Mayer, R. (Ed.) Cambridge Handbook of Multimedia Learning. Cambridge: Cambridge University Press
Donk, C. van der, & Lanen, B. van. (2009). Praktijkonderzoek in de School. Bussum, Nederland: Uitgeverij Coutinho.
Ekici, F. T., & Pekmezci, S. (2015). Using ICT-Supported Narratives in Teaching Science and their Effects on Middle School Students. Turkish Online Journal Of Educational Technology, 14(4), 173-186.
Ertmer, P., & Ottenbreit–Leftwich, A.T. (2010). Teacher technology change: How knowledge, confidence, beliefs and culture intersect. Journal of Research on Technology in Education, 42(3), 255-284.
Goeman, K., Elen, J., Pynoo, B., & Braak, J. (2015). Time for action! ICT Integration in Formal Education: Key Findings from a Region-wide Follow-up
Gregory, S., & Bannister-Tyrrell, M. (2017). Digital learner presence and online teaching tools: Higher cognitive requirements of online learners for effective learning. Research and Practice in Technology Enhanced Learning, 12(1), 1-17. doi:10.1186/s41039-017-0059-3
Kajlert, L. (2001). Swedish Schools The National Action Programme for ICT in. Educational Media International, 38(2/3), 111-118. doi:10.1080/09523980110041926.
Kester, L., & Merriënboer, J. van. (2013, december). Effectief leren van multimediale leerbronnen. 4W: Weten Wat Werkt en Waarom, 2(4), 15-51.
Malinina, I. (2015). ICT Competencies of Foreign Languages Teachers. Procedia - Social And Behavioral Sciences, 182(4th WORLD CONFERENCE on EDUCATIONAL TECHNOLOGY RESEARCHES (WCETR-2014), 75-80. doi:10.1016/j.sbspro.2015.04.740
Monitor. Techtrends: Linking Research & Practice To Improve Learning, 59(5), 40-50. doi:10.1007/s11528-015-0890-6
Paiano, S. (2011). How to evaluate the effectiveness of ICT in teaching. Journal of e-Learning and Knowledge Society, 7(1), 41-47. Italian e-Learning Association. Retrieved November 25, 2017 from https://www.learntechlib.org/p/43338/.
Romeo, G., Lloyd, M., & Downes, T. (2012). Teaching Teachers for the Future (TTF): Building the ICT in education capacity of the next generation of teachers in Australia. Australasian Journal Of Educational Technology, 28(6), 949-964.
Siddiq, F., Scherer, R., & Tondeur, J. (2016). Teachers' emphasis on developing students' digital information and communication skills (TEDDICS): A new construct in 21st century education. Computers & Education, 92-931-14. doi:10.1016/j.compedu.2015.10.006
Skryabin, M., Zhang, J., Liu, L., & Zhang, D. (2015). How the ICT development level and usage influence student achievement in reading, mathematics, and science. Computers & Education, 8549-58. doi:10.1016/j.compedu.2015.02.004
Sweller, 1988: Sweller, J. (1988). Cognitive load during problem solving: Effects on learning. Cognitive Science, 12(2): 257-285.
Tarricone, P. (2011). The taxonomy of metacognition. New York: Psychology Press.
Turel, V. (2014). Teachers' computer self-efficacy and their use of educational technology. Turkish online journal of distance education (tojde), 15(4), 130-149.
Uslu, O., & Bümen, N. T. (2012). Effects of the Professional Development Program on Turkish Teachers: Technology Integration along with Attitude Towards ICT in Education. Turkish Online Journal Of Educational Technology, 11(3), 115-127.
Algemene Vereniging Schoolleiders, (2015). ICT steeds vaker benut in het onderwijs. Geraadpleegd op 30 november 2015 van http://www.avs.nl/artikelen/ictsteedsvakerbenutinhetonderwijs
Ambrose, S., Bridges, M., DiPietro, M., Lovett, M, & Norman, M. (2010). How learning works: Seven research-based principles for smart teaching. San Francisco CA: Jossey Bass; Hoofdstuk 2.
Angeli, C., & Valanides, N. (2009). Epistemological and methodological issues for the conceptualization, development and assessment of ICT–TPCK: Advances in technological pedagogical content knowledge (TPCK). Computers & Education, 52, 154-168.
Aslan, A., & Chang, Z. (2015). Pre-Service Teachers' Perceptions of ICT Integration in Teacher Education in Turkey. Turkish Online Journal Of Educational Technology, 14(3), 97-110.
Brun, M., & Hinostroza, J. E. (2014). Learning to become a teacher in the 21st century: ICT integration in Initial Teacher Education in Chile. Journal Of Educational Technology & Society, 17(3), 222-238.
Clark, R. E. & Feldon, D. F. (In press for 2005). Five common but questionable principles of multimedia learning. In Mayer, R. (Ed.) Cambridge Handbook of Multimedia Learning. Cambridge: Cambridge University Press
Donk, C. van der, & Lanen, B. van. (2009). Praktijkonderzoek in de School. Bussum, Nederland: Uitgeverij Coutinho.
Ekici, F. T., & Pekmezci, S. (2015). Using ICT-Supported Narratives in Teaching Science and their Effects on Middle School Students. Turkish Online Journal Of Educational Technology, 14(4), 173-186.
Ertmer, P., & Ottenbreit–Leftwich, A.T. (2010). Teacher technology change: How knowledge, confidence, beliefs and culture intersect. Journal of Research on Technology in Education, 42(3), 255-284.
Goeman, K., Elen, J., Pynoo, B., & Braak, J. (2015). Time for action! ICT Integration in Formal Education: Key Findings from a Region-wide Follow-up
Gregory, S., & Bannister-Tyrrell, M. (2017). Digital learner presence and online teaching tools: Higher cognitive requirements of online learners for effective learning. Research and Practice in Technology Enhanced Learning, 12(1), 1-17. doi:10.1186/s41039-017-0059-3
Kajlert, L. (2001). Swedish Schools The National Action Programme for ICT in. Educational Media International, 38(2/3), 111-118. doi:10.1080/09523980110041926.
Kester, L., & Merriënboer, J. van. (2013, december). Effectief leren van multimediale leerbronnen. 4W: Weten Wat Werkt en Waarom, 2(4), 15-51.
Malinina, I. (2015). ICT Competencies of Foreign Languages Teachers. Procedia - Social And Behavioral Sciences, 182(4th WORLD CONFERENCE on EDUCATIONAL TECHNOLOGY RESEARCHES (WCETR-2014), 75-80. doi:10.1016/j.sbspro.2015.04.740
Monitor. Techtrends: Linking Research & Practice To Improve Learning, 59(5), 40-50. doi:10.1007/s11528-015-0890-6
Paiano, S. (2011). How to evaluate the effectiveness of ICT in teaching. Journal of e-Learning and Knowledge Society, 7(1), 41-47. Italian e-Learning Association. Retrieved November 25, 2017 from https://www.learntechlib.org/p/43338/.
Romeo, G., Lloyd, M., & Downes, T. (2012). Teaching Teachers for the Future (TTF): Building the ICT in education capacity of the next generation of teachers in Australia. Australasian Journal Of Educational Technology, 28(6), 949-964.
Siddiq, F., Scherer, R., & Tondeur, J. (2016). Teachers' emphasis on developing students' digital information and communication skills (TEDDICS): A new construct in 21st century education. Computers & Education, 92-931-14. doi:10.1016/j.compedu.2015.10.006
Skryabin, M., Zhang, J., Liu, L., & Zhang, D. (2015). How the ICT development level and usage influence student achievement in reading, mathematics, and science. Computers & Education, 8549-58. doi:10.1016/j.compedu.2015.02.004
Sweller, 1988: Sweller, J. (1988). Cognitive load during problem solving: Effects on learning. Cognitive Science, 12(2): 257-285.
Tarricone, P. (2011). The taxonomy of metacognition. New York: Psychology Press.
Turel, V. (2014). Teachers' computer self-efficacy and their use of educational technology. Turkish online journal of distance education (tojde), 15(4), 130-149.
Uslu, O., & Bümen, N. T. (2012). Effects of the Professional Development Program on Turkish Teachers: Technology Integration along with Attitude Towards ICT in Education. Turkish Online Journal Of Educational Technology, 11(3), 115-127.